Tóm tắt nội dung vụ việc:

Ngày 30/3/2010, ông T với tư cách là chủ cơ sở kinh doanh ký hợp đồng đại lý với ND để tiêu thụ 10.000 kg thức ăn gia súc nhãn hiệu “Sư tử biển vàng”, theo đó ông T cam kết trong vòng 03 tháng, kể từ ngày nhận hàng sẽ bán hết 10.000 kg hàng cho ND để nhận hoa hồng là 30% trên tổng giá trị bán được. Hợp đồng cũng quy định hết thời hạn này mà ông T không bán hết số hàng nói trên thì ông T ngoài việc hoàn lại số hàng đã nhận, không được hưởng hoa hồng đại lý còn phải bồi thường thiệt hại cho ND với mức 10% giá trị lô hàng đã nhận.

Thực hiện hợp đồng, ND đã giao 10.000 kg hàng cho ông T. Thực tế ông T mới chỉ tiêu thụ được 60% lô hàng và đã thanh toán được cho ND 70% của số hàng đã tiêu thụ được. Ngày 30/6/2010, ND có thông báo công nợ gửi ông T yêu cầu ông T thanh toán hết số tiền hàng còn thiếu và trả lại số hàng chưa tiêu thụ được đồng thời không được nhận bất kỳ khoản thù lao nào. Tuy nhiên, ông T chỉ thừa nhận còn nợ ND tiền bán hàng nhưng ông không đồng ý chấm dứt hợp đồng và thanh toán nợ với lý do đại diện của ND đã hợp đồng (miệng) để ông làm đại lý độc quyền bán thức ăn gia súc nhãn hiệu “Sư tử biển vàng” tại địa bàn thị trấn Vị X, nhưng sau đó lại giao loại hàng này cho một số cửa hàng khác trên địa bàn thị trấn Vị X bán, từ đó ông T cho rằng ND đã vi phạm hợp đồng và gây thiệt hại cho ông nên ông giữ lại tiền hàng để khấu trừ. Vì vậy, sau nhiều lần thương lượng không thành, tháng 2/2011, ND khởi kiện yêu cầu ông T phải thanh toán số tiền hàng còn thiếu và tiền lãi phát sinh là 2%/tháng.

Bình luận:

Hợp đồng trên là hợp đồng đại lý bao tiêu theo quy định tại Điều 169 Luật Thương mại năm 2005, theo đó, khi bên đại lý đã cam kết sẽ thực hiện việc bán trọn vẹn một khối lượng hàng hoá trong một thời gian nhất định thì bên đại lý phải có trách nhiệm thực hiện đúng cam kết này.

Điều 169 Luật Thương mại năm 2005 quy định:

Các hình thức đại lý

Đại lý bao tiêu là hình thức đại lý mà bên đại lý thực hiện việc mua, bán trọn vẹn một khối lượng hàng hoá hoặc cung ứng đầy đủ một dịch vụ cho bên giao đại lý.

Đại lý độc quyền là hình thức đại lý mà tại một khu vực địa lý nhất định bên giao đại lý chỉ giao cho một đại lý mua, bán một hoặc một số mặt hàng hoặc cung ứng một hoặc một số loại dịch vụ nhất định.

Tổng đại lý mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ là hình thức đại lý mà bên đại lý tổ chức một hệ thống đại lý trực thuộc để thực hiện việc mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ cho bên giao đại lý.

Như vậy, theo hợp đồng ông T đã cam kết bán hết số lượng hàng trong vòng 3 tháng và đã không thực hiện đúng thoả thuận, ND có quyền yêu cầu ông T phải hoàn lại đủ số hàng đã nhận hoặc nhận tiền cho số lượng hàng đã bán và nhận lại số hàng chưa tiêu thụ hết (quyền lựa chọn thuộc về ND). Bên cạnh đó ND cũng có quyền không thanh toán hoa hồng cho ông T và yêu cầu ông T phải bồi thường các thiệt hại. Hợp đồng thoả thuận mức bồi thường thiệt hại là 10% giá trị hợp đồng là chưa phù hợp với Điều 302, 303 và 304 của Luật Thương mại năm 2005, theo đó thiệt hại được bồi thường là những tổn thất thực tế, trực tiếp do hành vi vi phạm gây ra và bên bị vi phạm phải có nghĩa vụ chứng minh tổn thất thì mới được toà án chấp nhận bồi thường.

Điều 302 Luật Thương mại năm 2005 quy định:

Bồi thường thiệt hại

Bồi thường thiệt hại là việc bên vi phạm bồi thường những tổn thất do hành vi vi phạm hợp đồng gây ra cho bên bị vi phạm.

Giá trị bồi thường thiệt hại bao gồm giá trị tổn thất thực tế, trực tiếp mà bên bị vi phạm phải chịu do bên vi phạm gây ra và khoản lợi trực tiếp mà bên bị vi phạm đáng lẽ được hưởng nếu không có hành vi vi phạm.

Điều 303 Luật Thương mại năm 2005 quy định:

Căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại

Trừ các trường hợp miễn trách nhiệm quy định tại Điều 294 của Luật này, trách nhiệm bồi thường thiệt hại phát sinh khi có đủ các yếu tố sau đây:

- Có hành vi vi phạm hợp đồng;

- Có thiệt hại thực tế;

- Hành vi vi phạm hợp đồng là nguyên nhân trực tiếp gây ra thiệt hại.

Điều 304 Luật Thương mại năm 2005 quy định:

Nghĩa vụ chứng minh tổn thất

Bên yêu cầu bồi thường thiệt hại phải chứng minh tổn thất, mức độ tổn thất do hành vi vi phạm gây ra và khoản lợi trực tiếp mà bên bị vi phạm đáng lẽ được hưởng nếu không có hành vi vi phạm.

Bên cạnh đó việc yêu cầu thanh toán tiền lãi 02%/tháng của ND cũng không phù hợp với quy định của pháp luật. Trong hợp đồng không có quy định gì khác về lãi suất chậm thanh toán nên ND chỉ được yêu cầu trả lãi với mức lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường tại thời điểm thanh toán theo quy định tại Điều 306 Luật Thương mại năm 2005.

Điều 306 Luật Thương mại năm 2005 quy định:

Quyền yêu cầu tiền lãi do chậm thanh toán

Trường hợp bên vi phạm hợp đồng chậm thanh toán tiền hàng hay chậm thanh toán thù lao dịch vụ và các chi phí hợp lý khác thì bên bị vi phạm hợp đồng có quyền yêu cầu trả tiền lãi trên số tiền chậm trả đó theo lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường tại thời điểm thanh toán tương ứng với thời gian chậm trả, trừ trường hợp có thoả thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác.

Trong việc thực hiện hợp đồng đại lý nói trên, nếu ông T có đầy đủ bằng chứng để chứng minh rằng ND đã có thoả thuận miệng về việc để ông làm đại lý độc quyền bán thức ăn gia súc nhãn hiệu “Sư tử biển vàng” tại địa bàn thị trấn Vị X thì đây được coi là nội dung bổ sung hợp đồng, nếu bên ND không tuân thủ đúng thỏa thuận này mà làm ảnh hưởng đến kết quả thực hiện hợp đồng bao tiêu của ông T thì ông T không vi phạm hợp đồng.