Ngày 28/06/2001, Công ty Vĩnh Ký đồng ý chuyển nhượng cho Công ty Trang Anh Vĩnh 42.175 m2 đất trong đó có 10.000 m2 là đất xây dựng nhà máy và 32.175 m2 là đất nông nghiệp. Hợp đồng có quy định “Nếu không mua thì mất cọc, nếu không bán thì bị phạt cọc gấp đôi.

Nếu Nhà nước không chấp nhận mua bán chuyển quyền sử dụng đất thì bên bán phải trả lại toàn bộ tiền cho bên mua trong vòng hai ngày. Nếu bên mua chấp nhận chờ đợi phía Nhà nước cho phép thì bên mua có quyền đợi”. Khi hai bên ra làm thủ tục tại cơ quan Nhà nước thì bên mua mới biết là 10.000 m2 đất không còn được phép sử dụng vào mục đích xây dựng nhà máy mà chỉ được phép làm dịch vụ, vui chơi, giải trí. Tranh chấp xảy ra, bên mua không muốn mua nữa và đòi áp dụng điều khoản đặt cọc theo hướng phạt cọc bên bán gấp đôi tiền cọc; trong khi đó, bên bán yêu cầu tiếp tục thực hiện hợp đồng và nếu bên mua xin hủy hợp đồng thì bên bán chỉ trả tiền cọc. Qua xác minh, Tòa án nhận thấy kể từ năm 1996 bên bán đã biết về việc thay đổi mục đích sử dụng 10.000 m2 đất nhưng khi giao kết hợp đồng lại không thông báo cho bên mua biết. Theo HĐTP, hành vi của bên bán là hành vi gian dối khi không thông báo rõ tình trạng đất cho bên mua. HĐTP đã áp dụng Điều 142 BLDS 1995 (giao dịch dân sự vô hiệu do bị lừa dối) để tuyên bố hợp đồng vô hiệu và buộc bên bán phải bồi thường thiệt hại cho bên mua. Cũng theo HĐTP, nếu bên mua không chứng minh được thiệt hại nào khác thì thiệt hại của bên mua sẽ được tính theo lãi suất nợ quá hạn trên số tiền cọc do Ngân hàng Nhà nước quy định.

Ý nghĩa của bản án:

Việc không cung cấp thông tin quan trọng mà mình biết được liên quan đến đối tượng của hợp đồng là một hành vi lừa dối. Như vậy, hành vi lừa dối có thể là hành động hoặc không hành động. Hậu quả của hành vi này là hợp đồng có thể bị tuyên vô hiệu và bên không cung cấp thông tin bị coi là có lỗi và phải bồi thường thiệt hại phát sinh cho bên kia.

Tác giả: Đỗ Văn Đại