Ngày 15/11/1998, anh Mạnh mua của anh Thắng một chiếc xe Dream với giá 28 triệu đồng. Ngày 8/12/1998, khi vợ anh Mạnh sử dụng thì công an kiểm tra giấy tờ và phát hiện xe máy này là tang vật của một vụ án đang điều tra. Theo xác minh thì chiếc xe anh Thắng đã bán cho anh Mạnh không phải là của anh Thắng mà là tang vật của một vụ cướp tài sản công dân.

Bản thân khi anh Thắng mua chiếc xe này từ anh Quang trước đó thì anh Thắng cũng không biết chiếc xe này là tang vật của vụ án hình sự. Tòa án đã căn cứ vào điều 136, 141 và 146 BLDS 1995 để xác định giao dịch dân sự giữa anh Thắng và anh Mạnh là vô hiệu do nhầm lẫn và chấp nhận yêu cầu của anh Mạnh đòi anh Thắng số tiền 28 triệu đồng.

Tóm tắt bản án số 14 (Bản án số 18/2007/DSPT ngày 04/01/2007 của TAND tp HCM):

Bà Hòa và ông Dân đã ly hôn ngày 11/05/2001. Tuy nhiên, vào ngày 18/01/2003, khi vay 30 lượng vàng của bà Oanh, ông Dân và bà Hòa đã không cho biết bà Oanh biết về việc ly hôn này. Tại giấy vay, phía dưới dòng chữ “Người vay” ông Dân ký tên và ghi rõ họ tên, phía bên phải giấy này có chữ ký bà Hòa. Theo nhận định của Tòa án, không đủ cơ sở xác định bà Hòa là người vay. Tuy nhiên bà Oanh nêu bà chỉ đồng ý cho hai vợ chồng vay chứ không cho riêng mình ông Dân vay. Tòa án cho rằng bà Hòa dù không vay nợ nhưng vẫn ký vào giấy vay thì bà Hòa cũng có một phần lỗi làm bà Oanh nhầm tưởng mà cho vay nên đây là giao dịch dân sự vô hiệu do bị nhầm lẫn và bà Hòa phải có một phần trách nhiệm, cụ thể là bà Hòa phải trả ½ giá trị khoản nợ cho bà Oanh theo quy định tại Điều 131, 137 BLDS 2005.

Bình luận của tác giả:

Bản án số 13 liên quan đến việc nhầm lẫn không do lỗi của các bên và quy định khái quát về nhầm lẫn tại Điều 141 BLDS 1995 đã cung cấp cơ sở pháp lý để giải quyết vấn đề này[1]. Tuy nhiên, với việc chỉ quy định hai nguyên nhân của sự nhầm lẫn (bao gồm lỗi vô ý và lỗi cố ý của một bên làm cho bên kia bị nhầm lẫn) tại Điều 131 BLDS 2005 thì trong trường hợp được áp dụng, BLDS 2005 sẽ không cung cấp cơ sở pháp lý cho những vụ việc tương tự như bản án số 13[2].

Chế định giao dịch dân sự vô hiệu do nhầm lẫn tại BLDS 1995 và 2005 chỉ đề cập đến nhầm lẫn về “nội dung của giao dịch dân sự” nhưng thực tế xét xử của Tòa án (mà bản án số 14 là một ví dụ) cho thấy Tòa án áp dụng chế định này cho cả trường hợp nhầm lẫn về “chủ thể tham gia giao dịch dân sự”. Cụ thể là trong bản án số 14, bà Oanh tin là mình đang cho hai vợ chồng ông Dân và bà Hòa vay nhưng trên thực tế ông Dân và bà Hòa đã ly hôn và chỉ có ông Dân là người đứng ra vay. Ở đây, bà Oanh đã nhầm lẫn về “chủ thể” ký hợp đồng vay với mình và Tòa án áp dụng các quy định về nhầm lẫn của BLDS để tuyên bố giao dịch vô hiệu.