Hướng dẫn thực hiện Luật Xây dựng 2003, tại Điều 17 Mục 2, chương III của Nghị định 16/2005 NĐ-CP ngày 7/2/2005 của Chính phủ về quản lý đầu tư xây dựng công trình (gọi tắt là NĐ 16/CP) đã quy định rõ: Chủ đầu tư trước khi khởi công xây dựng phải có giấy phép xây dựng, trừ 6 loại công trình xây dựng được miễn cấp phép xây dựng. Cụ thể hoá thực hiện NĐ 16/CP, ngày 6/5/2005, Bộ Xây dựng đã ban hành Thông tư 09/2005/TT-BXD (đã có hiệu lực thi hành) hướng dẫn một số nội dung về việc cấp phép xây dựng, quy định rõ những loại công trình xây dựng không phải xin cấp giấy phép xây dựng trước khi khởi công, bao gồm:
1. Công trình thuộc bí mật Nhà nước được xác định bằng văn bản của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.
2. Công trình xây dựng theo lệnh khẩn cấp được xác định bằng lệnh của các cấp có thẩm quyền.
3. Công trình xây dựng tạm phục vụ thi công xây dựng công trình chính, bao gồm công trình tạm của chủ đầu tư và công trình tạm của nhà thầu nằm trong sơ đồ tổng mặt bằng công trường xây dựng đã được phê duyệt.
4. Công trình xây dựng theo tuyến không đi qua đô thị nhưng phù hợp với quy hoạch xây dựng được duyệt thuộc dự án đầu tư xây dựng đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.
5. Công trình xây dựng thuộc dự án khu đô thị, khu công nghiệp, khu nhà ở có quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.
6. Công trình xây dựng đã có thiết kế cơ sở được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định thiết kế cơ sở quy định tại Điều 9 của NĐ 16/CP thẩm định.
7. Công trình được đầu tư bằng vốn của ngân sách Nhà nước chỉ yêu cầu lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật xây dựng đã có thiết kế bản vẽ thi công được Sở quy định tại Khoản 5 Điều 9 của NĐ16/CP thẩm định (như Sở Giao thông vận tải tổ chức thẩm định thiết kế cơ sở của các dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông hoặc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tổ chức thẩm định thiết kế cơ sở của các dự án đầu tư xây dựng công trình thuỷ lợi, đê điều.v.v.)
8. Các công trình sửa chữa cải tạo, lắp đặt thiết bị bên trong không làm thay đổi kiến trúc, kết cấu chịu lực và an toàn công trình.
9. Công trình hạ tầng kỹ thuật (bao gồm các công trình: Nhà máy xử lý rác thải, bãi chôn lấp rác, cấp nước, thoát nước, đường, kênh, mương...) có tổng mức đầu tư dưới 5 tỷ VNĐ thuộc các xã vùng sâu, vùng xa. Không vi phạm các khu vực bảo tồn di sản văn hoá, di tích lịch sử - văn hoá.
10. Nhà ở riêng lẻ tại vùng sâu, vùng xa không thuộc đô thị; điểm dân cư nông thôn chưa có quy hoạch xây dựng được duyệt.