Äiá»u 409 BLDS 2005 quy định các nguyên tắc cÆ¡ bản để giải thÃch hợp đồng. Các quy định nà y là táºp hợp các quá trình thá»±c tiá»…n đã được đông đảo hệ thống pháp luáºt, cÅ©ng nhÆ° số đông chấp nháºn. Äiá»u đó có ý nghÄ©a má»™t mặt là m cho xung Ä‘á»™t được giải quyết, mặt khác hạn chế việc phá vỡ hợp đồng, là m cho hợp đồng được thá»±c hiện.
- Căn cứ và o ngôn từ của hợp đồng: Các hợp đồng bằng lá»i nói và bằng văn bản Ä‘á»u thể hiện bằng ngôn từ, vì váºy ngôn từ là cÆ¡ sở để giải thÃch hợp đồng. Các bên phải chịu trách nhiệm theo ngôn từ mà các bên đã thá»a thuáºn, không bên nà o được viện dẫn là do “ nói váºy nhÆ°ng không phải váºy†để từ chối thá»±c hiện nghÄ©a vụ của mình.
- à chà chung má»›i là quyết định: Ngôn từ là căn cứ đầu tiên, tuy nhiên vì rẩ nhiá»u lý do không phải khi nà o ngôn từ cÅ©ng rõ rà ng. Sá»± bất đồng ngôn ngữ, sá»± khác biệt ngôn từ giữa các vùng, việc thá»a thuáºn không hết tất cả các ná»™i dung... Trong những trÆ°á»ng hợp nhÆ° váºy, ý chà chung của các bên là quyết định. à chà chung là gì, đó chÃnh là mục Ä‘Ãch chủ yếu mà các bên trong hợp đồng hÆ°á»›ng tá»›i cÅ©ng nhÆ° mong muốn. Tuy nhiên, cÅ©ng rất khó xác định ý chà chung vì má»—i bên trong hợp đồng Ä‘á»u có những mong muốn của riêng mình. Trong các mong muốn riêng tÆ° ấy, các bên của hợp đồng đã thá»a thuáºn má»™t số vấm Ä‘á» nhất định, tuy nhiên lại không cụ thể, rõ rà ng vá» ngôn từ và vì váºy phải tìm ra ý chà chung nhất mà các bên đã có được.
Khi Ä‘iá»u khoản của hợp đồng có thể giải thÃch theo nhiá»u nghÄ©a khác nhau thì phải chá»n nghÄ©a có lợi nhất cho các bên: Có nhiá»u lý do dẫn tá»›i tình trạng má»™t Ä‘iá»u khoản của hợp đồng có thể được hiểu theo nhiá»u nghÄ©a khác nhau. Sá»± khác nhau vá» ngôn ngữ, ngôn từ được sá» dụng, khi trình bà y không tháºt rõ nghÄ©a , cho rằng bên đối tác cÅ©ng hiểu vấn Ä‘á» nhÆ° váºy.
- Giải thÃch theo táºp quán: Có hai là do cÆ¡ bản dẫn tá»›i việc phải giải thÃch hợp đồng theo táºp quán. Thứ nhất là hợp đồng thiếu má»™t số Ä‘iá»u khoản nà o đó, thứ hai là có những thá»a thuáºn không rõ rà ng vì đã dùng má»™t ngôn từ khó hiểu.
- Giải thÃch trong mối liên hệ thống nhất vá»›i toà n bá»™ ná»™i dung: Äối vá»›i má»™t thÆ°Æ¡ng vụ Ä‘Æ¡n giản Ãt khi xảy ra những khó khăn vá» sá»± thống nhất trong má»™t hợp đồng. Sá»± không thống nhất thÆ°á»ng xảy ra trong các thÆ°Æ¡ng vụ phức tạp, liên quan đến nhiá»u công việc, nhiá»u bên tham gia. Hợp đồng có thể là má»™t câu, nhÆ°ng cÅ©ng có thể là và i trăm trang. Vì váºy các bên khó có thể tránh khá»i những sÆ¡ suất nên đã có những thá»a thuáºn thống nhất, phải giải thÃch hợp đồng phù hợp vá»›i ná»™i dung của hợp đồng.
- Giải thÃch có lợi cho bên yếu thế: Trong má»—i hợp đồng luôn có má»™t bên yếu thế và má»™t bên mạnh hÆ¡n. Sá»± yếu thế trong má»™t hợp đồng thÆ°á»ng không liên quan đến tiá»n bạc mà chủ yếu do má»™t bên thÆ°á»ng Ãt thông tin hÆ¡n bên kia. Trong các trÆ°á»ng hợp nhÆ° váºy, pháp luáºt của hầu hết các nÆ°á»›c Ä‘á»u thá»±c hiện giải thÃch hợp đồng theo nguyên tắc bảo vệ bên yếu thế. Nguyên tắc nà y dá»±a trên 3 nhiệm vụ cÆ¡ bản của pháp luáºt:
- Bảo vệ ngÆ°á»i tiêu dùng
- Cân bằng sự bất cân xứng thông tin
- Pháp luáºt cần bảo vệ bên yếu thế nhiá»u hÆ¡n vì bên khá»e hÆ¡n luôn có khả năng tá»± bảo vệ tốt hÆ¡n theo câu châm ngôn “Luáºt của kẻ mạnhâ€
- Giải thÃch trong mối liên hệ vá»›i Äiá»u lệ, Quy chế, Äiá»u kiện thÆ°Æ¡ng mại chung, Bản thông báo cho khách hà ng. Các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp lá»›n thÆ°á»ng ban hà nh Ä‘iá»u lệ, quy chế hoạt Ä‘á»™ng, Ä‘iá»u kiện thÆ°Æ¡ng mại chung, Bản thông báo cho khách hà ng... Pháp luáºt nhiá»u nÆ°á»›c quy định đó là má»™t nguồn văn bản mà các bên có thể dẫn chiếu pháp luáºt để giải thÃch các giao dịch liên quan đến doanh nghiệp đã ban hà nh văn bản đó. Pháp luáºt Việt Nam không quy định vấn Ä‘á» nà y.
Thá»±c tiá»…n cho thấy hầu hết các luáºt sÆ°, thầm phán, và các trá»ng tà i viên Ä‘á»u dẫn chiếu Äiá»u lệ, Quy chế hoạt Ä‘á»™ng, Äiá»u kiện thÆ°Æ¡ng mại chung, Bản thông báo cho khách hà ng... để giải thÃch hợp đồng khi không có thá»a thuáºn hoặc không có thá»a thuáºn rõ rà ng.