TRANH CHẤP VỀ VIỆC KHÔNG GIAO HÀNG DO BẤT KHẢ KHÁNG

TRONG HỢP ĐỒNG MUA BÁN GỖ

Các bên:

Nguyên Ä‘Æ¡n   : Bên mua Syri

Bị đơn : Bên bán Ghana

Các vấn đề được đề cập:

-       Việc vi phạm hợp đồng của Bị Ä‘Æ¡n

-       Trường hợp bất khả kháng

-       Việc Nguyên Ä‘Æ¡n từ chối hợp đồng

-       Các thiệt hại (giá chênh lệch, mất lợi nhuận, các chi phí ngân hàng)

Tóm tắt vụ việc:

Ngày 15 tháng 8 năm 1979, Nguyên Ä‘Æ¡n đã ký hợp đồng mua của Bị Ä‘Æ¡n 5000 m³ gá»— dán và 5000 m³ gá»— khối theo những Ä‘iều kiện sau:

a. Chuyến hàng đầu tiên gồm 3000 m³ gá»— dán và 1000 m³ gá»— khối sẽ được giao trong vòng hai tháng kể từ ngày mở thÆ° tín dụng,

b. Chuyến hàng thứ hai gồm 2000 m³ gá»— dán và 2000 m³ gá»— khối sẽ được giao sau chuyến thứ nhất má»™t tháng,

c. Chuyến hàng thứ ba gồm 2000 m³ gá»— khối sẽ được giao sau chuyến thứ hai má»™t tháng.

-        Thanh toán bằng L/C có xác nhận và không huá»· ngang;

-        Bảo đảm thá»±c hiện hợp đồng trị giá 5% tổng trị giá hợp đồng do Bị Ä‘Æ¡n cấp "ngay sau khi L/C tÆ°Æ¡ng ứng được mở ";

-        Điều khoản về phạt do giao chậm;

-        Điều khoản về trọng tài quốc tế ICC;

-        Điều khoản về bất khả kháng trong đó nêu rõ:

+        Trong trường hợp xảy ra sá»± kiện bất khả kháng, bên bán có trách nhiệm thông báo vá»›i bên mua ngay sau khi sá»± kiện này xảy ra,

+        Sá»± biến Ä‘á»™ng của tiền tệ cÅ©ng nhÆ° việc tăng giá sẽ không được coi là bất khả kháng.

Sau khi hợp đồng được ký kết, Bảo đảm thá»±c hiện hợp đồng được Bị Ä‘Æ¡n gá»­i tá»›i Nguyên Ä‘Æ¡n ngày 22 tháng 11 năm 1979. TÆ°Æ¡ng ứng theo đó, chuyến hàng cuối cùng phải được giao muá»™n nhất là ngày 22 tháng 3 năm 1980. Ngày 26 tháng 11 năm 1979, hai thÆ° tín dụng có thời  hạn tá»›i ngày 22 tháng 2 năm 1980, má»™t cho lô gá»— dán và má»™t cho lô gá»— khối mà người thụ hưởng là Bị Ä‘Æ¡n, đã được xác nhận. Về phần mình, Nguyên Ä‘Æ¡n cÅ©ng đã ký hợp đồng bảo hiểm cho hàng hoá và chỉ định công ty giám định để kiểm tra chất lượng hàng hoá được giao.

Ngày 14 tháng 12 năm 1979, Bị Ä‘Æ¡n thông báo cho Nguyên Ä‘Æ¡n bằng Telex rằng do mÆ°a lá»›n, thiếu nhiên liệu và má»™t số lý do khác, họ không thể giao hàng theo đúng lịch định. Ngày 16 tháng 12 năm 1979 chuyến hàng đầu tiên chỉ có 218,671 m³ gá»— dán và 415,904 m³ gá»— khối đã rời Ghana Ä‘i Syri.

Sau đó, Bị Ä‘Æ¡n thông báo cho Nguyên Ä‘Æ¡n hẹn sẽ gá»­i chuyến hàng thứ hai gồm 2500 m³ gá»— dán và 1500 m³ gá»— khối vào cuối tháng 1 năm 1980. Nguyên Ä‘Æ¡n đồng ý đề nghị này của Bị Ä‘Æ¡n. Tuy nhiên trên thá»±c tế Ä‘iều này đã không được thá»±c hiện. Nguyên Ä‘Æ¡n sau đó đã phải nhắc nhở Bị Ä‘Æ¡n vài lần, đề nghị được thông báo chi tiết về chuyến hàng giao ngày 7 tháng 3 năm 1980, đồng thời xin gia hạn thÆ° tín dụng cÅ©ng nhÆ° chấp nhận gia hạn thời hạn giao hàng cho tá»›i ngày 31 tháng 5 năm 1980.

Bị đơn đã không hề có động thái gì và thực tế đã không tiến hành giao chuyến hàng thứ hai. Ngày 2 tháng 5 năm 1980, hai bên đã đồng ý gặp nhau để bàn bạc về việc thực hiện hợp đồng. Ngày 7 tháng 5 năm 1980, viện cớ rằng mình đã phải chịu những tổn thất do giá dầu tăng, Bị đơn đề nghị tăng giá lên 40%. Nguyên đơn không chấp nhận yêu cầu này. Bị đơn muốn huỷ bỏ hợp đồng với lý do bất khả kháng và đòi được thanh toán tiền hàng cho chuyến hàng đầu tiên đã giao.

Cho đến thời điểm này Nguyên đơn đã có được lệnh phong toả Bảo đảm thực hiện hợp đồng cùng hai thư tín dụng theo quyết định của toà sơ thẩm Damascus.

Ngày 25 tháng 8 năm 1981, Nguyên đơn đưa sự việc ra Toà trọng tài của Phòng Thương mại Quốc tế (ICC). Theo các điều khoản dẫn chiếu, vụ việc được xét xử tại Paris và áp dụng Luật Trọng tài Quốc tế Pháp.

Nguyên đơn đòi được bồi thường:

-       Khoản chênh lệch về giá là 656.070,35 USD

-       Má»™t khoản lợi nhuận bị thất thu là 468.301,10 USD

-       Chi phí ngân hàng  là 620.719 Pounds Syri

-       Chi phí bảo hiểm

-       Thuế nhập khẩu

-       Tá»· lệ lãi suất là 9% cho tổng số tiền này.

Bị đơn kháng cáo đòi:

-       Được thanh toán số tiền là 306.988,42 USD cho chuyến hàng đầu tiên vá»›i tá»· lệ lãi suất là 15% má»™t năm,

-       Tuyên bố Nguyên Ä‘Æ¡n không có quyền được hưởng số tiền Bảo đảm thá»±c hiện hợp đồng và những thiệt hại phát sinh do việc huá»· bỏ hợp đồng.

Phán quyết của trọng tài:

1. Về việc vi phạm hợp đồng của Bị đơn:

Khi thời  hạn giao hàng trong hợp đồng đã hết, Nguyên Ä‘Æ¡n đã gia hạn thÆ° tín dụng cho tá»›i ngày 31 tháng 5 năm 1980 cÅ©ng đồng thời là gia hạn thêm cho việc giao hàng tá»›i ngày đó. Việc làm này đã được cả hai bên thừa nhận.

Mặc dù vậy, Bị đơn vẫn không thực hiện được việc giao hàng trong thời gian được gia hạn này. Bản thân điều này đã cấu thành lỗi vi phạm hợp đồng của Bị đơn. Những gì xảy ra sau ngày 31 tháng 5 năm 1980 không được tính tới vì các bên không có một thoả thuận thêm nào về việc gia hạn thời hạn giao hàng.

1. 2.Bấkhả kháng:

Sau khi xem xét giải trình của Bị đơn về trường hợp bất khả kháng và điều khoản về Bất khả kháng trong hợp đồng, “Uỷ ban trọng tài không thể chấp nhận lý do không thực hiện hợp đồng mà Bị đơn đưa ra là bất khả kháng” vì trên thực tế, cho tới ngày 31 tháng 5 năm 1980 (ngày hết hạn của thư tín dụng sau khi đã được gia hạn thêm) Bị đơn đã không hề đề cập một cách cụ thể bằng Telex về bất khả kháng, vấn đề này chỉ được đưa ra trong cuộc thương thảo cuối tháng 7 cùng năm tại Damascus. Điều này cho phép Uỷ ban trọng tài kết luận là Bị đơn thực tế đã có khả năng giao hàng song muốn tăng giá lên cao hơn nên đã không thực hiện nghĩa vụ giao hàng theo hợp đồng.

1. 3.Việc từ chối hợp đồng của Nguyên đơn:

Bị đơn cho rằng chính Nguyên đơn đã từ chối hợp đồng với lý do Nguyên đơn đã:

-        Làm cho việc nhận tiền bằng L/C không thá»±c hiện được

-        Không thanh toán cho Bị Ä‘Æ¡n chuyến hàng đầu tiên

-        Thá»±c tế đã huá»· bỏ L/C không huá»· ngang

Uỷ ban trọng tài đã xác định như sau:

Bị đơn nói rằng họ đã không được thanh toán do không Nguyên đơn không gửi cho họ bản gốc của giấy chứng nhận kiểm tra hàng hoá. Trên thực tế, giấy chứng nhận kiểm tra hàng hoá mà các bên cung cấp cho Uỷ ban trọng tài cũng khác nhau.

Uỷ ban trọng tài cho rằng:

Bị đơn chưa bao giờ phàn nàn với Nguyên đơn, dưới bất kỳ hình thức nào, về giấy chứng nhận kiểm tra hàng. Hơn nữa, sau khi Nguyên đơn đã thông báo cho Bị đơn rằng họ đã chỉ định được công ty giám định, thì Bị đơn có trách nhiệm phải yêu cầu công ty giám định đó cấp giấy chứng nhận ngay sau khi hàng được kiểm tra. Vì đã không làm được điều này, Bị đơn đã tự gây khó khăn cho việc nhận tiền bằng L/C.

Hơn nữa, do bản chất của L/C là xác nhận không huỷ ngang nên Nguyên đơn đã không thể huỷ bỏ thư tín dụng. Bị đơn có nghĩa vụ phải xuất trình đúng hạn đầy đủ bộ chứng từ, nếu thiếu, họ phải tìm mọi cách để có được chứng từ bị thiếu đúng thời hạn song thực tế họ đã không làm được điều đó. Và dù giả thiết rằng bộ chứng từ đã được xuất trình đầy đủ và đúng hạn mà ngân hàng vẫn từ chối thanh toán thì đó lại là vấn đề nội bộ giữa Ngân hàng mở thư tín dụng và Ngân hàng xác nhận.

Cuối cùng, từ tất cả các chứng từ mà hai bên đưa ra đã cho thấy, Bị đơn đã chỉ đưa ra đề nghị “thanh toán trực tiếp” lần đầu tiên tại cuộc họp cuối tháng 7 năm 1980 tại Damascus. Trước đó Bị đơn gần như đã hoàn toàn im lặng cho tới ngày 7 tháng 5 năm 1980 và sau đó chỉ quan tâm tới việc nâng giá hợp đồng. Trong suốt thời gian đó họ không hề chứng minh được việc Nguyên đơn đã từ chối hợp đồng.

Từ các căn cứ trên, Uỷ ban trọng tài bác lập luận của Bị đơn.

1. 2.Thiệt hại:

            a. Phần chênh lệch giá cả:

Nguyên đơn đòi Bị đơn bồi thường khoản tiền chênh lệch là 656.070,35 USD do giá tăng. Uỷ ban trọng tài cho rằng theo thông lệ quốc tế, trong trường hợp hàng hoá không được giao thì tổn thất được tính là số chênh lệch giữa giá trong hợp đồng và giá thị trường tại thời điểm hàng hoá lẽ ra phải được giao tại nơi có nhu cầu về mặt hàng đó.

Trong trường hợp cụ thể này, thời hạn giao hàng đã được gia hạn đến ngày 31 tháng 5 năm 1980 nên giá thị trường cũng sẽ được tính tại thời điểm đó.

Tuy nhiên, Uỷ ban trọng tài bác bỏ yêu cầu của Nguyên đơn đòi được thanh toán phần chênh lệch giá do:

-        Nguyên Ä‘Æ¡n đã không chứng minh được sá»± tăng giá vào ngày 31 tháng 5 năm 1980,

-        Qua xem xét Uá»· ban trọng tài được biết rằng giá gá»— dán và gá»— khối tại thời Ä‘iểm ngày 31 tháng 5 năm 1980 thá»±c tế thấp hÆ¡n giá hợp đồng.

(vì vây, giả sử vì không mua được hàng của Bị đơn mà Nguyên đơn phải mua hàng khác để thay thế thì việc này cũng không gây ra thiệt hại gì cho Nguyên đơn)

            b. Lợi nhuận bị thất thu:

Uá»· ban trọng tài bác yêu cầu của Nguyên Ä‘Æ¡n về khoản lợi nhuận bị mất dá»± tính là 10% tổng giá trị 468.301,10 USD hàng hoá không được giao. Theo luật thÆ°Æ¡ng mại thông thường, để đánh giá thiệt hại của việc không giao hàng, người ta lấy sá»± chênh lệch giữa giá hợp đồng và giá thị trường tại thời Ä‘iểm mà lẽ ra hàng hoá phải được giao. Thông lệ này được dá»±a trên má»™t giả thiết rằng vì hàng hoá không được giao, người mua có thể giảm bá»›t thiệt hại bằng cách mua má»™t lượng hàng hoá thay thế trên thị trường chợ Ä‘en. Nếu vì  không mua hàng hoá chợ Ä‘en để thay thế, người mua phải chịu thêm những tổn thất khác (nhÆ° mất lợi nhuận...) thì người bán sẽ không chịu trách nhiệm về những thiệt hại này.

“Trong trường hợp đang xét, Nguyên đơn đã không mua, hay ít nhất cũng không chứng tỏ được việc mình đã mua gỗ thay thế trong ngày giao hàng. Nếu đã mua thì họ đã có thể bán lại gỗ cho "các tổ chức thương mại nội địa Siri" và bảo toàn 10% lợi nhuận của mình. Do vậy, bản thân phía Nguyên đơn phải chịu trách nhiệm về việc đã không làm như vậy”.

Hơn nữa, Nguyên đơn với tư cách là một thương nhân, họ có thể thu được lãi hoặc chịu lỗ khi bán lại hàng hoá, không phải bao giờ cũng lãi cả. 10% lợi nhuận ở đây chỉ là lợi nhuận “vẽ” ra chứ không phản ánh đúng việc xác định giá cả thương mại dựa trên cung cầu trên thị trường. Bởi vậy, yêu cầu bồi thường này bị bác bỏ.

c. Các phí ngân hàng, bảo hiểm của Nguyên đơn, thuế:

Về khoản phí ngân hàng trị giá 618.013,44 Pound Syri, Uỷ ban trọng tài phán xử như sau:

-        Phí ngân hàng : Do Bị Ä‘Æ¡n đã vi phạm hợp đồng, Nguyên Ä‘Æ¡n có quyền được hoàn trả khoản phí ngân hàng kể từ ngày ký hợp đồng cho tá»›i ngày xảy ra vi phạm.

-        Phí bảo hiểm: Do Bị Ä‘Æ¡n không phản bác lại gì về số tiền bảo hiểm, Nguyên Ä‘Æ¡n có quyền được bồi hoàn lại chi phí này.

-        Bảo hiểm phụ: Khiếu nại này của Nguyên Ä‘Æ¡n bị bác bỏ do Nguyên Ä‘Æ¡n không Ä‘Æ°a ra được bằng chứng nào về việc tàu chở hàng thuá»™c loại đặc biệt và hãng bảo hiểm có đòi má»™t khoản phí phụ này.

-        Thuế nhập khẩu: Khiếu nại này của Nguyên Ä‘Æ¡n bị bác. Ở hầu hết các nÆ°á»›c, trong đó có Anh, có má»™t qui tắc được đặt ra là nếu hàng hoá không được nhập khẩu thì không phải trả thuế và nếu nhÆ° thuế nhập khẩu phải trả trÆ°á»›c, thì chúng sẽ được hoàn lại cho người đã ná»™p nếu nhÆ° sau này hàng hoá không nhập khẩu. NhÆ° vậy, Bị Ä‘Æ¡n không thể biết trÆ°á»›c được rằng liệu có đúng là thuế nhập khẩu đã không được hoàn lại cho Nguyên Ä‘Æ¡n nhÆ° họ viện dẫn hay không.