Ngày 20/01/2004, ông Cường và bà Bính (vợ ông Cường) ký giấy chuyển nhượng cho anh Thăng một bất động sản. Đến ngày 10/08/2005, anh Hưng là con trai của ông Cường và bà Chế (đã ly hôn năm 1979) mới đăng ký việc giám hộ cho ông Cường tại UBND xã.

Tại Biên bản giám định pháp y tỉnh đã kết luận: ông Cường bị mắc bệnh “loạn thần do sử dụng rượu”. Thời điểm mắc bệnh là trước ngày 01/01/2004 với biểu hiện của căn bệnh là mất hoàn toàn khả năng tư duy, khả năng hiểu biết và khả năng điều khiển hành vi của mình. Từ đó Tòa án xác định “ông Cường được coi là người mất hoàn toàn năng lực trách nhiệm, năng lực hành vi dân sự từ thời điểm trước ngày 01/01/2004”. Do vậy Tòa đã tuyên bố hợp đồng giữa ông Cường bà Bính với anh Thăng vô hiệu.

Tóm tắt bản án số 10 (Bản án số 941/2006/DS-ST ngày 01/09/2006 của TAND tp HCM):

Vào ngày 19/09/2003, ông Tịch đến Phòng công chứng ký hợp đồng tặng cho một căn nhà cho bà Nga. Tại bản án dân sự sơ thẩm số 40/DSST ngày 17/11/2003, TAND quận 3 tp HCM đã quyết định tuyên bố ông Tịch mất năng lực hành vi dân sự. Như vậy, ông Tịch xác lập hợp đồng trước ngày Tòa án tuyên bố ông Tịch mất năng lực hành vi dân sự. Trên cơ sở thẩm tra, Tòa án tp HCM nhận định ông Tịch đã có một quá trình dài bị bệnh tâm thần phải điều trị liên tục từ năm 2000. Điều đó cũng có nghĩa là ông Tịch xác lập hợp đồng sau khi thực tế bị mất năng lực hành vi dân sự. Trên cơ sở nhận định này, Tòa án đã tuyên bố hợp đồng tặng cho giữa ông Tịch và bà Nga vô hiệu.

Ý nghĩa bản án:

Thời điểm bắt đầu giai đoạn mà giao dịch dân sự của người mất năng lực hành vi dân sự phải do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực hiện là thời điểm mất năng lực hành vi dân sự thực sự chứ không cần chờ đến thời điểm Tòa án tuyên bố cá nhân mất năng lực hành vi dân sự. Mọi giao dịch được thiết lập kể từ thời điểm cá nhân thực sự mất năng lực hành vi dân sự đều có thể bị tuyên bố vô hiệu.

Tác giả: Đỗ Văn Đại