Khi nhắc đến hợp đồng, tức là sá»± thá»a thuáºn giữa hai hay nhiá»u bên nhằm mục Ä‘Ãch xác láºp, thay đổi, chấm dứt nghÄ©a vụ cá»§a các bên ( theo Äiá»u 388 BLDS) .
Như đã trình bà y trong phần tổng quan nói trên , hợp đồng là má»™t hà nh vi pháp lý, là sá»± thể hiện ý chà cá»§a các bên để là m phát sinh các quyá»n và nghÄ©a vụ. Hợp đồng là loại hà nh vi pháp lý cÆ¡ bản và thông dụng nhất. à chà cá»§a cá nhân đóng vai trò quan trá»ng trong hợp đồng, khi sá»± thống nhất cá»§a các ý chà là thá»±c chất và không trái pháp luáºt thì nó sẽ là m phát sinh các nghÄ©a vụ. NghÄ©a vụ nà y rà ng buá»™c các bên như luáºt pháp. Nói cách khác hiệu lá»±c cá»§a hợp đồng là tạo láºp, biến đổi hay chấm dứt má»™t nghÄ©a vụ.
Trong Luáºt thương mại Việt Nam không có khái niệm Hợp đồng thương mại, nhưng có thể hiểu Hợp đồng thương mại là hình thức pháp lý cá»§a hà nh vi thương mại, là sá»± thá»a thuáºn giữa hai hay nhiá»u bên (Ãt nhất má»™t trong các bên phải là thương nhân hoặc các chá»§ thể có tư cách thương nhân) nhằm xác láºp, thay đổi, chấm dứt quyá»n và nghÄ©a vụ cá»§a các bên trong việc thá»±c hiện hoạt động thương mại.
Các hoạt động thương mại ở đây được xác định theo LTM 2005, cụ thể tại Äiá»u 1 LTM 2005, theo đó bao gồm : hoạt động thương mại thá»±c hiện trên lãnh thổ nước CHXHCN Việt Nam; hoạt động thương mại thá»±c hiện ngoà i lãnh thổ Việt Nam trong trưá»ng hợp các bên thá»a thuáºn chá»n áp dụng Luáºt nà y hoặc Luáºt nước ngoà i, Ä‘iá»u ước quốc tế mà Việt Nam là thà nh viên; hoạt động không nhằm mục Ä‘Ãch sinh lợi cá»§a má»™t bên trong giao dịch vá»›i thương nhân thá»±c hiện trên lãnh thổ Việt Nam trong trưá»ng hợp bên thá»±c hiện hoạt động không nhằm mục Ä‘Ãch sinh lợi đó áp dụng luáºt nà y.
1.1. Äặc Ä‘iểm cá»§a hợp đồng thương mại.
Hợp đồng thương mại mang những đặc Ä‘iểm chung cá»§a hợp đồng nói chung, đồng thá»i mang những nét đặc trưng nhất định, trong đó có nổi báºt 2 yếu tố cÆ¡ bản :
- Nội dung là các hoạt động thương mại.
- ÄÆ°á»£c kà kết giữa các bên là thương nhân hoặc má»™t bên là thương nhân ( được thê hiện ở yếu tố chá»§ thể )
- ØVỠchủ thể của hợp đồng thương mại
Hợp đồng thương mại được kà kết giữa các bên là thương nhân, hoặc có má»™t bên là thương nhân. Äây là má»™t Ä‘iểm đặc trưng cá»§a hợp đồng thương mại so vá»›i các loại hợp đồng dân sá»±.
Như váºy, chá»§ thể trong Hợp đồng thương mại gồm thương nhân (bao gồm tổ chức kinh tế được thà nh láºp hợp pháp, cá nhân hoạt động thương mại má»™t cách độc láºp, thưá»ng xuyên và có Äăng kà kinh doanh), cá nhân, tổ chức khác có hoạt động liên quan đến thương mại (Äiá»u 2 LTM 2005)
- ØNội dung của Hợp đồng thương mại
Ná»™i dung cá»§a hợp đồng thương mại nói riêng và hợp đồng nói chung là tổng hợp các Ä‘iá»u khoản mà các bên tham gia giao kết hợp đồng đã thá»a thuáºn, các Ä‘iá»u khoản nà y xác định những quyá»n và nghÄ©a vụ dân sá»± cụ thể cá»§a các bên giao kết hợp đồng. Tuy nhiên, sá»± khác biệt cÆ¡ bản cá»§a hợp đồng thương mại là ná»™i dung cá»§a hợp đồng thương mại là hoạt động thương mại. Má»—i loại hợp đồng có những quy định nhất định vá» các Ä‘iá»u khoản cÆ¡ bản. Và dụ : Äối vá»›i hợp đồng mua bán thì Ä‘iá»u khoản cÆ¡ bản bao gồm đối tượng và giá cả.
Pháp luáºt đỠcao sá»± thá»a thuáºn giữa các bên giao kết, tuy nhiên ná»™i dung cá»§a hợp đồng phải tuân theo những quy định cá»§a pháp luáºt hợp đồng nói chung, được quy định tại BLDS 2005. Loại trừ những Ä‘iá»u khoản cá»§a pháp luáºt có ná»™i dung mang tÃnh bắt buá»™c, các bên có thể thá»a thuáºn vá»›i nhau những ná»™i dung khác vá»›i ná»™i dung quy định trong pháp luáºt. Äiá»u 402 BLDS 2005 quy định “ Tùy theo từng loại hợp đồng, các bên có thể thá»a thuáºn vá» những ná»™i dung sau đây :
- 1.Äối tượng cá»§a hợp đồng là tà i sản phải giao, công việc phải là m hoặc không được là m .
- 2.Số lượng, chất lượng
- 3.Giá, phương thức thanh toán
- 4.Thá»i hạn, địa Ä‘iểm, phương thức thá»±c hiện hợp đồng
- 5.Quyá»n , nghÄ©a vụ cá»§a các bên
- 6.Trách nhiệm do vi phạm hợp đồng
- 7.Phạt vi phạm hợp đồng
- 8.Các ná»™i dung khácâ€
Tùy theo tÃnh chất cá»§a từng loại hợp đồng các bên có thể thá»a thuáºn hay không thá»a thuáºn tất cả các Ä‘iá»u ghi trên. Các bên cÅ©ng có thể bổ sung thêm và o hợp đồng những Ä‘iá»u khoản không có quy định nhưng các bên cảm thấy không cần thiết.
Ngoà i ra, để là m rõ ná»™i dung cá»§a hợp đồng, có sá»± bổ sung bởi phụ lục hợp đồng. Phụ lục hợp đồng có hiệu lá»±c như hợp đồng , nhưng ná»™i dung cá»§a phụ lục không được trái vá»›i hợp đồng. Trưá»ng hợp phụ lục có Ä‘iá»u khoản trái vá»›i ná»™i dung cá»§a Ä‘iá»u khoản trong hợp đồng thì Ä‘iá»u khoản nà y không có hiệu lá»±c, trừ trưá»ng hợp có thá»a thuáºn khác. Nếu các bên chấp nháºn phụ lục hợp đồng có Ä‘iá»u khoản trái vá»›i Ä‘iá»u khoản trong hợp đồng thì coi như Ä‘iá»u khoản đó trong hợp đồng đã được sá»a đổi
- 2.Nguồn cá»§a pháp luáºt Hợp đồng
Nguồn cá»§a pháp luáºt hợp đồng là các căn cứ được sá» dụng là m cÆ¡ sở để xây dá»±ng, ban hà nh, giải thÃch pháp luáºt cÅ©ng như để áp dụng và o việc giải quyết các vụ việc pháp lý xảy ra trong thá»±c tế, đơn giản hÆ¡n nguồn là nÆ¡i chứa những quy định vá» pháp luáºt hợp đồng . ở Việt Nam, nguồn cá»§a pháp luáºt hợp đồng nói chung gồm các loại sau :
- Các văn bản pháp luáºt liên quan đến hợp đồng
Hai văn bản pháp luáºt quan trá»ng nhất hiện nay là BLDS và LTM, đây là luáºt căn bản đối vá»›i kinh doanh. Äối vá»›i má»—i loại hợp đồng ở má»™t lÄ©nh vá»±c cụ thể lại có các văn bản pháp luáºt chuyên ngà nh cụ thể. Và dụ : các quy định vá» hợp đồng trong tổ chức kinh doanh có trong Luáºt Äầu tư 2005.
- Các nghị quyết, hướng dẫn, tổng kết của tòa án nhân dân tối cao
Các nghị quyết, hướng dẫn, tổng kết cá»§a tòa án nhân dân tối cao và nghị quyết cá»§a Há»™i đồng thẩm phán là má»™t nguồn cá»§a pháp luáºt Hợp đồng, tương tá»± như án lệ
- Thói quen và táºp quán thương mại
Việc áp dụng thói quen và táºp quán thương mại chỉ xảy ra khi các bên không có thá»a thuáºn và pháp luáºt không quy định. Khi đó, các bên được coi là mặc nhiên áp dụng những thói quen trong hoạt động thương mại đã được thiết láºp giữa các bên đó mà hỠđã biết hoặc buá»™c phải biết . Trưá»ng hợp không có luáºt, tiá»n lệ, thói quen thì áp dụng táºp quán thương mại, tức là thói quen được thừa nháºn rá»™ng rãi trong hoạt động thương mại trên má»™t vùng, miá»n hoặc má»™t lÄ©nh vá»±c thương mại, có ná»™i dung rõ rà ng được các bên thừa nháºn để xác định quyá»n và nghÄ©a vụ cá»§a các bên trong hoạt động thương mại.